Πρωτ. Γεωργίου Κοντογιώργη
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα και Ποιμενάρχα της Μητροπόλεως Πειραιώς και Σαλαμίνος κ. Γερόντιε.
Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Γαρδικίου Πρόεδρε της Συντονιστικής Επιτροπής του ΝΕ.Ο.Σ, κ. Κλήμεντα
Σεβαστοί πατέρες, αδελφοί και συλλειτουργοί.
Προσφιλείς και αγαπητοί μας νέοι και νέες, πιστά τέκνα της στρατευόμενης Εκκλησίας μας.
Είναι μεγάλη η τιμή για την αναξιότητά μου να στέκομαι σήμερα έμπροσθεν σας, με σκοπό να σας αναπτύξω πολύ συνοπτικά ένα πολυσυζητημένο αλλά και πολύπλοκο θέμα, για το οποίο έχουν ασχοληθεί φωστήρες της εκκλησίας μας όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Νικόδημος και πολλοί άλλοι Πατέρες. Επιγραμματικά λοιπόν θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα: Νεολαία, εκκλησιασμός και ο λειτουργικός πλούτος της Εκκλησίας μας.
Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Γαρδικίου Πρόεδρε της Συντονιστικής Επιτροπής του ΝΕ.Ο.Σ, κ. Κλήμεντα
Σεβαστοί πατέρες, αδελφοί και συλλειτουργοί.
Προσφιλείς και αγαπητοί μας νέοι και νέες, πιστά τέκνα της στρατευόμενης Εκκλησίας μας.
Είναι μεγάλη η τιμή για την αναξιότητά μου να στέκομαι σήμερα έμπροσθεν σας, με σκοπό να σας αναπτύξω πολύ συνοπτικά ένα πολυσυζητημένο αλλά και πολύπλοκο θέμα, για το οποίο έχουν ασχοληθεί φωστήρες της εκκλησίας μας όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Νικόδημος και πολλοί άλλοι Πατέρες. Επιγραμματικά λοιπόν θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα: Νεολαία, εκκλησιασμός και ο λειτουργικός πλούτος της Εκκλησίας μας.
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι προκλήσεις που έχουν εισβάλει στην ζωή μας τα τελευταία χρονιά της πολυπολιτισμικότητας, της εκκοσμίκευσης, και της αθεΐας έχουν διαφοροποιήσει την καθημερινότητά και την αποστολή μας, ιδιαιτέρως στις τρυφερές ηλικίες, με απώτερο σκοπό να αποδομήσουν ότι όμορφο και ηθικό υπάρχει μέσα στις ψυχές των νέων μας και να κλείσουν την διέξοδο προς τον ουρανό και την αιωνιότητα.
Όλα αυτά βέβαια μπαίνουν σε εφαρμογή με ένα πολυκαλοστήμενο σχέδιο χρησιμοποιώντας τις εκρήξεις των εφήβων, την περίοδο της λεγομένης εφηβείας όπου οι έφηβοι περνούν από μια διαδικασία ολοκλήρωσης. Δηλαδή, από την κλειστή ομάδα στην οποία γεννήθηκαν και προχωρούν σε μια ανεξαρτητοποίηση επιδιώκοντας να αποκτήσουν ταυτότητα χώρου και χρόνου.
Αυτή η μετάβαση γίνεται με συγκρούσεις, επαναστάσεις, αλλά και πολλές φορές με παραβατικές κινήσεις , ανάλογα με τις συνθήκες, την παιδεία τους και τα θέλω κάθε εποχής.
Σήμερα οι νέοι άνθρωποι είναι η μεγάλη αγορά από την οποία όλοι «οι έμποροι» προσπαθούν να ψωνίσουν και να εκμεταλλευτούν.
Ο νέος προσπαθεί να ξεφύγει, να αποσπασθεί από καθετί το παραδοσιακό το οποίο του είναι ενοχλητικό, γιατί ο περίγυρός του, του ψιθυρίζει με μελωδικούς ήχους το κάλεσμα της εποχής, (ισοπέδωση των πάντων, αθεΐα, ανηθικότητα και πολλά άλλα που του ανοίγονται μπροστά του για να τον δελεάσουν) προσπαθεί να κρατηθεί αλλά συγχρόνως επιδιώκει να προσλάβει καθετί καινούργιο που του φαίνεται ελκυστικό, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να γίνεται ένα Ον στερημένο πνεύματος, προοπτικής και αξίας.
Όταν όμως ενηλικιώνεται, αποκτά την «καθυστερημένη υπακοή», συνειδητοποιεί τι έχασε, αποδέχεται την παράδοση, τις πολιτισμικές αξίες και προσπαθεί να επαναπατρισθεί χτυπημένος και πολλές φορές ματωμένος από την αμαρτία, καταβάλει μεγάλο αγώνα για να επιστρέψει στη βάση του και στην πνευματική του οικογένεια την αγκαλιά της Εκκλησίας, όπου είναι και η αληθινή κοινωνία Αγάπης.
Και εδώ σε αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής του, έρχεται επεμβατικά η διδασκαλία και η ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που δεν είναι άλλο από πνευματική ιατρική, δηλαδή μέθοδος θεραπείας κάθε ανθρώπου να τον βγάλει από τα αμαρτωλά πάθη τα οποία απέκτησε η ανθρωπότητα μετά την πτώση της από τον Παράδεισο και να τον καταστήσει στην πρότερή του θέση.
Σήμερα ο νέος ψάχνει να βρει απαντήσεις γύρω από τα αμείλικτα ερωτήματα που τον βομβαρδίζουν καθημερινά, έννοιες ακράδαντες όπως ζωή, ψυχή, ηθική έχουν περάσει στην συνείδηση των νέων με παραμορφωμένη σημασία. Ὁ Θεός αποκαλείται τύχη, ἡ ψυχή ερμηνεύεται ως βιοχημική διεργασία, ἡ ηθική έχει καταντήσει δεοντολογικό κατασκεύασμα, ἡ επιστήμη επιστρατεύεται για να συμπιέσει τον θεόμορφο άνθρωπο σε βιολογική μηχανή.
Ἡ ιερή παρακαταθήκη του ανδρικού ή γυναικείου φύλου εκφυλίζεται σε επιλογή ηδονικού προσανατολισμού. Ὁ γάμος εξισώνεται με ένα σύμφωνο συμβίωσης. Ὁ θάνατος δεν αποτελεί πέρασμα στην αιωνιότητα αλλά επιστροφή στην ανυπαρξία.
Ὁ άνθρωπος έχει καταντήσει ένα αδρανές υλικό, που ἡ αθεΐα του έχει ήδη ρουφήξει τη ζωή. Έχει μπερδέψει την κοινωνική του θέση μέσα στην κοινωνία με την πνευματική του υποχρέωση και Λατρεία προς τον Θεό, αποκτά δύο προφίλ «θέλει να αρέσει παντού», γι’ αυτό και ταλαιπωρεί το μυαλό του με απαντήσεις που τον αποτρέπουν να πραγματοποιήσει το επιβεβλημένο καθήκον του Χριστιανού.
Ο νέος σήμερα χάνεται μέσα σε σκέψεις που του επιβάλει η σημερινή κοινωνία, όπως: θα χάσω το χρόνο μου αν πάω στην εκκλησία, δεν προλαβαίνω γιατί οι φίλοι/ες με περιμένουν να πάμε για καφέ, εκδρομή, αθλητισμό ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα , ή γιατί να πάω στην Εκκλησία; δεν προσεύχομαι καλύτερα στο σπίτι μου; ή τι να πάω να κάνω εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα απ αυτά που λένε, μου είναι όλα ακαταλαβίστικα και πολλά άλλα που αν τα αναφέρουμε δεν θα μας πάρει ο χρόνος.
Αλλά επιτρέψτε μου να κάνω μια παρένθεση σε αυτό το σημείο και να σας πω ότι : Με τα τεχνολογικά μέσα που μας προσφέρονται σήμερα και την πληθώρα των βοηθημάτων, είναι πάρα πολύ εύκολο να μεταφράσει κάποιος το κείμενο της Θ. Λειτουργίας, θα χρειαστεί ελάχιστη ώρα και το όφελος είναι ότι με την έρευνα αυτή θα κατανοήσει όλες τις λέξεις που λέγονται στο κείμενο από ένα Λειτουργικό εγκόλπιο με μετάφραση, θα θεραπεύσει την πρόφαση και την ανησυχία του, «ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα», θα είναι πιο συγκεντρωμένος στην θ. Λειτουργία και ίσως από την αναζήτηση του αυτή, αποκτήσει περισσότερο ενδιαφέρον και ανακαλύψει σημεία που αγνοούσε μέχρι τώρα (όπως όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι κατά την περιήγηση μας στο διαδίκτυο, αυτομάτως ανοίγουμε τους μεταφραστές). Αλλά όμως αυτό είναι αρκετό για να κατανοήσουμε τη Λειτουργία;
Ή, για να το θέσω καλύτερα: Μήπως το ζήτημα στη Λειτουργία είναι η κατανόηση της γλώσσας; Αν ήταν έτσι, τότε όλοι οι γνωρίζοντες αρχαία Ελληνικά θα ήταν άγιοι της Εκκλησίας. Όμως τελικά Άγιοι δεν γίνονται εκείνοι που κατανοούν γλωσσικά τη Λειτουργία, αλλά εκείνοι που φέρνουν την ύπαρξη τους ολόκληρη μέσα στη Λειτουργία, εκείνοι που την νιώθουν καρδιακά, εκείνοι που αφήνουν τη Λειτουργία να τους αλλάξει ολοκληρωτικά και να τους κάνει όχι απλούς θεατές, οπαδούς, αλλά μαθητές Ιησού Χριστού.
Έτσι λοιπόν πολλές και διάφορες σκέψεις μπαίνουν στο νου με αποτέλεσμα να ακινητοποιούν τα θέλω της ψυχής και να συνηγορούν με τα θέλω της ύλης, για να μας αποτρέψουν από την ευλογημένη είσοδό μας στην Θεία Λειτουργία.
Γενικά, για να εισέλθει κανείς στο πνεύμα της Λατρείας της Εκκλησίας και της Λειτουργίας της, είναι ανάγκη να κάνει κάποια πνευματική προετοιμασία, να αποφύγει κάποια πράγματα που στέκονται εμπόδια, να επιδιώξει κάποια άλλα που θα βοηθήσουν.
Χρειάζεται πνεύμα μετάνοιας, προσευχής, καθαρότητας, συγχώρησης, υπομονής, συναδελφώσεως και αγάπης.
Η αλήθεια είναι ότι οι σημερινοί νέοι δυσκολεύονται να πλησιάσουν γενικά την Εκκλησία και τους κληρικούς γιατί καλλιεργείται μία προκατάληψη κατά της Εκκλησίας.
Η Εκκλησία σήμερα μεθοδευμένα χλευάζεται, συκοφαντείται, διαβάλλεται, εξευτελίζεται μέσα από φυλλάδες και μέσα μαζικής ενημέρωσης, που με ελαφριά την καρδία ισοπεδώνουν αλήθειες και συνειδήσεις και ιδιαίτερα στα μάτια της νεολαίας και όποιοι νέοι θα εκδηλώνουν την πίστη τους, γίνονται αντικείμενο… ειρωνείας.
Αλλά… πρέπει να κατανοήσουμε ότι η σωματική και μόνο παρουσία μας στο ναό την ώρα της Θείας Λατρείας, δείχνει τη διάθεση της ψυχής μας ή έστω τον κόπο που καταβάλλουμε για την αγάπη του Θεού. Καμία δικαιολογία δεν πρέπει να μας απομακρύνει από το ναό. Ας ακούσουμε τον προτρεπτικό λόγο του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου όπου μας λέγει :
«Οι μάρτυρες έχυσαν το αίμα τους για την Αλήθεια, κι εσύ λογαριάζεις μία τόσο μικρή απόσταση; Εκείνοι θυσίασαν τη ζωή τους για το Χριστό, κι εσύ δεν θέλεις ούτε λίγο να κοπιάσεις; Ο Κύριος ανέβηκε στο Σταυρό για χάρη σου, κι εσύ βαριέσαι να έρθεις στο ναό, προτιμώντας να κάθεσαι στο σπίτι σου; Και όμως, πρέπει να έρθεις, για να δεις το διάβολο να νικιέται, τον Άγιο να νικάει, το Θεό να δοξάζεται και την Εκκλησία να θριαμβεύει».
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας ότι πίστη δεν είναι θεωρία αλλά βίωμα. Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη στο Θεό. Να θέλεις να ακουμπάς πάνω Του, να ενώνεσαι μαζί Του. Και αυτή την ένωση μας την έχει χαρίσει ολοκληρωτικά με τη Θεία Κοινωνία, ( Ο τρώγων μου την Σάρκα και πίνων μου το Αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ) ένα μυστήριο που πραγματοποιείται μέσα στην Εκκλησία και μάλιστα στη Θεία Λειτουργία της.
Η Εκκλησία είναι η κιβωτός όπως στον καιρό του κατακλυσμού όσοι μπήκαν μέσα στην κιβωτό σώθηκαν, έτσι και τώρα οι χριστιανοί που εισέρχονται σε αυτήν σώζονται, λυτρώνονται από τον νοητό κατακλυσμό της αμαρτίας και των παθών.
Η Εκκλησία είναι το ζωντανό και πραγματικό σώμα του Χριστού, με κεφαλή τον ίδιο το Χριστό. Είναι η κοινωνία των πιστών.
Τον ενοποιητικό παράγοντα της Εκκλησίας αποτελεί η Χάρις Του Αγίου Πνεύματος. Όπως κατά την ημέρα της Πεντηκοστής ενσωμάτωσε τους Αγ. Αποστόλους στο Σώμα Του Χριστού, έτσι με τον αυτό τρόπο ενσωματώνει και τους βαπτιζομένους Ορθοδόξους Χριστιανούς, μέσα στο σώμα της Εκκλησίας.
Εκκλησία κατά τον ιερό Αυγουστίνο είναι, «ὁ Χριστός παρατεινόμενος εις τούς αιώνας».
Μόνο, λοιπόν, μέσα στην Εκκλησία μπορούμε να απολαμβάνουμε την κοινωνία με τον Χριστό.
Μέσα από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο διαβάζουμε τη διαβεβαίωση του Κυρίου: «οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθ. ΙΗ, 20). Κι επειδή μόνο ο Χριστός μπορεί να μας σώσει, γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ότι «έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία».
Ο Απ. Παύλος γράφει στην επιστολή του προς Κολασσαείς: «και αυτός έστιν ἡ κεφαλή του σώματος, της εκκλησίας» (α’ 18), δηλαδή ότι ο Χριστός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας. Κατανοούμε λοιπόν ότι η Εκκλησία δεν είναι κάτι αφηρημένο, κάτι γενικό, χωρίς νόημα. Αλλά όλοι εμείς αποτελούμε το σώμα της και ο Χριστός την κεφαλή.
Είμαστε η ποίμνη και Αυτός ο Ποιμήν. Οι Ποιμένες της Εκκλησίας, οι Επίσκοποι, Ιερείς και Διάκονοι, αποτελούν αυτούς που ο Χριστός ορίζει να τελούν τα Μυστήρια και να εικονίζουν την αόρατη παρουσία Του, βοηθώντας τους πιστούς να βαδίσουν τον αγώνα της απαλλαγής τους από την αμαρτία και να εργαστούν τον αγώνα της ένωσης και κοινωνίας τους με τον Τριαδικό Θεό.
Η αποδοχή του βαπτίσματος αυτομάτως δημιουργεί υποχρεώσεις λατρείας προς τον Τριαδικό Θεό. Η πίστη στο Θεό και η συμμετοχή στη θεία λατρεία, προπαντός στην ευχαριστιακή σύναξη, αποτελούν για κάθε ζωντανό μέλος της Εκκλησίας μας δυο αδιαχώριστες πραγματικότητες. Είναι βέβαιο ότι ο συνειδητοποιημένος χριστιανός δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη θεία Λειτουργία. Χωρίς τις φιλεύσπλαχνες δωρεές του Κυρίου, την παράδοση του Μυστηρίου των Μυστηρίων, του Σώματος και του Αίματος Του και την πραγματοποίηση της υποσχέσεως με την κάθοδο Του Αγίου Πνεύματος, που η συνέχειά τους πραγματοποιείται αδιάκοπα μέσα στους Ιερούς Ναούς, οι οποίοι αποτελούν τους τόπους της παρουσίας του Θεού, ως υπήνεμα λιμάνια μέσα στο πέλαγος της αθεΐας και της ισοπέδωσης των πάντων. Γι’ αυτό φρόντισε η Πανσοφία Του Θεού να οικοδομηθούν Ναοί μέσα σε πόλεις και χωριά, ως πνευματικά καταφύγια, τόπουι θείων χαρισμάτων, για την φιλεύσπλαχνη διανομή των Μυστηρίων Του και την απερίγραπτη ψυχική ηρεμία που αισθάνονται όσοι συναθροίζονται σ’ αυτούς.
Η προσέλευση των πιστών εκφράζει την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος, όπου με την συμμετοχή του στον εκκλησιασμό προγεύεται τα αγαθά της βασιλείας του Θεού.
Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να καθοδηγήσει τον άνθρωπο από την μεταπτωτική περίοδο στην μετάνοια, να αυξήσει την επιθυμία του για βελτίωση, πρόοδο, εξέλιξη και την εκπλήρωση του τελικού προορισμού του, που είναι η Θέωση.
Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, γράφει ότι «κάθε χριστιανός πρέπει να είναι τακτικός στην Αγία Εκκλησία του Θεού και να μην απουσιάζει από την θεία Λειτουργία. Διότι μέσα στην Εκκλησία βρίσκονται Άγιοι Άγγελοι και κάθε φορά καταγράφουν αυτούς που εισέρχονται, τους παρουσιάζουν στον Θεό και δέονται γι’ αυτούς, μέσα στον Ναό είναι παρούσα αοράτως η Χάρις του Αγίου Πνεύματος πάντοτε, με ιδιαίτερο όμως τρόπο κατά την ώρα της θείας Λειτουργίας και κάθε έναν από τους παρόντες τον μεταβάλλει, τους μεταμορφώνει και πραγματικά τους αναπλάθει προς το θεϊκώτερο».
Ο τακτικός εκκλησιασμός δεν αποτελεί για τον πιστό μια απλή συνήθεια, μια κοινωνική υποχρέωση, ένα τυπικό θρησκευτικό καθήκον ή έστω μια ψυχολογική διέξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητος. Αλλά την συνεχώς αυξανομένη γνώση του Θεού.
Γι’ αυτό ακριβώς οι Άγιοι Πατέρες, που βιώσαν την ωφέλεια αυτή, μας προτρέπουν να μην λείπουμε ποτέ από την Εκκλησία και ειδικά την Κυριακή, που είναι ημέρα Αναστάσεως, αφιερωμένη στη λατρεία του Θεού.
Ο πιστός που συμμετέχει στην θεία Λειτουργία, μεταφέρεται από την γη στον ουρανό. Ας ακούσουμε τον ιερό Χρυσόστομο για μία ακόμη φορά, ο οποίος μας λέγει: «Πόσο μεγάλα είναι τα δώρα του Χριστού! Επάνω στον ουρανό, στρατιές αγγέλων δοξολογούν. Κάτω στην γη άνθρωποι μέσα στους Ναούς, πρωτοστατούν στην ψαλμωδία, μιμούμενοι την αγγελική δοξολογία... Αυτός είναι ο καρπός της συναθροίσεως μας στον Ναό». Και ο άγιος Ιωάννης συνεχίζει: «Τίποτε δεν κάνει τόσο περίχαρη την ζωή μας, όσο η ευχαρίστηση που αισθανόμαστε στην Εκκλησία. Στην Εκκλησία ενισχύεται η χαρά των ευτυχισμένων ανθρώπων, η ευθυμία των πικραμένων, η ευχαρίστηση των λυπημένων, η παρηγοριά των δυστυχισμένων, η ανάπαυση των κουρασμένων. Διότι ο Χριστός λέγει: Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς. Τι πιο ελκυστικό από την φωνή αυτή; Τι γλυκύτερο από αυτή την πρόσκληση; όταν ο ίδιος ο Κύριος σε καλεί στην Εκκλησία, σε καλεί χωρίς ανταλλάγματα μόνο για να σε ξεκουράσει να σου αφαιρέσει το βάρος των αμαρτιών, να σε βοηθήσει να ελευθερωθείς από τα πάθη σου και ελεύθερος πια να πετάξεις στον ουρανό».
Άραγε κατανοούμε τί χάνουμε όταν τελικά από αδυναμία ή από έλλειψη προσπάθειας και βίας στον εαυτό μας μένουμε έξω από την ευλογημένη ατμόσφαιρα της Θείας Λειτουργίας; Δημιουργούμε μια πνευματική στατικότητα στη ζωή μας, που πολλές φορές μας οδηγεί σε οπισθοχώρηση και αναβολή του πνευματικού αγώνα.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει ότι όσα είχαν ειδωλοποιήσει στο παρελθόν καταρρέουν, οι ανθρώπινες ελπίδες από παντού διαψεύδονται, το ενδιαφέρον τους για την ορθόδοξη λατρεία αυξάνεται, καθώς πολλοί ανακαλύπτουν σ’ αυτήν το νόημα της ζωής όπου ο Ίδιος ο Κύριος με την Παρουσία Του το απεκάλυψε. Ο Χριστιανός με την προσέλευσή του στο ναό εκφράζει μίαν υπαρξιακή του ανάγκη. Θέλει να βιώσει την θεία χάρη, να νοιώσει την αίσθηση της αγάπης του Θεού, να συνειδητοποιήσει τις δωρεές Του να ζήσει αληθινά, αυθεντικά. Να συναντήσει την Πηγή της ζωής του, το Δημιουργό του, και να ενωθεί μαζί Του. Να εκφράσει την αγάπη και την ευλάβειά του στην Παναγία μας και στους Αγίους. Να νιώσει δίπλα του, τους πνευματικούς του αδελφούς.
Ο Ιερός Χρυσόστομος μας λέγει ότι 0 Ιερός Ναός, «είναι πνευματικό ιατρείο και πρέπει εκείνοι που έρχονται εδώ, αφού λάβουν τα κατάλληλα φάρμακα και τα επιθέσουν στα τραύματα τους, να επανέρχονται στα σπίτια τους».
Ένα γεγονός που πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα είναι η ώρα προσέλευσή μας στο ναό, τί ώρα πρέπει να βρίσκομαι εκεί;
Την απάντηση την παίρνουμε από τα στιχηρά του Πάσχα: «Αι Μυροφόροι γυναίκες, όρθρου βαθέως, επιστάσαι πρὸς το μνήμα του Ζωοδότου».
Νωρίς πήγαν οι Μυροφόρες να συναντήσουν τον Κύριο δεν περίμεναν καν να ξημερώσει, είχαν την τόλμη, την αγάπη αλλά και την ευθύνη της αποστολής τους, έτσι κι εμείς πρέπει να εισερχόμαστε νωρίς στον Όρθρο να ακούμε τον Εξάψαλμο, όπου κατά την ανάγνωσή του υπάρχει μια κατανυκτική ατμόσφαιρα που παρουσιάζει την Δευτέρα παρουσία. Ο Κύριος έχει κατέβει από τον Σταυρό που έχει τις αγκάλες ανοιχτές προσμένοντας τον καθένα μας και βρίσκεται στο θρόνο για να μας κρίνει γι’ αυτό και κατά την διάρκεια του εξάψαλμου δεν κάνουμε ούτε σταυρό ούτε μετάνοιες.
Τελειώνοντας ο εξάψαλμος κατά το τυπικό ανάβουν τα φώτα και από την κατανυκτική ατμόσφαιρα, μεταφερόμαστε στην χαροποιό ατμόσφαιρα του «Θεός Κύριος και επέφανεν ημίν»· εν συνεχεία μέσα από την πλούσια υμνολογία της εκκλησίας μας με επισφράγιση την Δοξολογία, προετοιμαζόμαστε για την μεγάλη στιγμή.
Την στιγμή που ο Λειτουργός θα εκφωνήσει «Ευλογημένη ἡ Βασιλεία του Πατρός καί του Υιού καί του Αγίου Πνεύματος...». Και ενώνεται ο Ουρανός με τη γη, όπου το χριστεπώνυμο πλήρωμα δια του Ιεροψάλτου έρχεται να την επικυρώσει και να την επιβεβαιώσει με το Αμήν.
Μ’ αυτή τη δοξολογική εκφώνηση αρχίζει ο ιερέας τη Λειτουργία, όπως και οι ευγνώμονες δούλοι το ίδιο κάνουν όταν παρουσιάζονται στον Κύριό τους. Πρώτα τον εγκωμιάζουν, κι έπειτα τον παρακαλούν για τις δικές τους υποθέσεις.
Όπως καταλαβαίνεται είναι απαράδεκτο να πηγαίνουμε στην Θεία Λειτουργία μετά την έναρξή της και πολλές φορές ίσως κάποιοι κοντά στο δι ευχών. Επιστρέψτε μου να πω, ότι είναι κίνηση που δεν εκφράζει το φιλότιμο και την προσφορά του χριστιανού, στο πρόσωπο του Χριστού, σε Εκείνον που ανέβηκε στον Σταυρό για να τον λυτρώσει και που αναστήθηκε για να τον δοξάσει, αλλά δείχνει την υποχώρηση του χριστιανού στους λογισμούς του που τον βομβαρδίζουν, πού πας τώρα κάτσε να κοιμηθείς καμία ώρα να χορτάσεις ύπνο και αν προλάβεις πας, και πόσες άλλες δικαιολογίες επιστρατεύει ο πονηρός για να μην επιτελέσουμε αυτό που έχει ανάγκη η ύπαρξή μας για την πνευματική της τροφοδοσία.
Ιδιαίτερη θα πρέπει να είναι και στάση μας τη στιγμή που βρισκόμαστε μέσα στο Ναό. Πρέπει μετά μεγάλης προσοχής να απομακρύνουμε από το μυαλό μας τις βιοτικές φροντίδες ή περισπασμούς ή οποιεσδήποτε άλλες ενθυμίσεις και να αφήσουμε την θεία Χάρη να μας απορροφήσει.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο Ι. Ναός δεν είναι τόπος δημοσίων σχέσεων, αλλά ο οίκος Του Θεού που είμαστε προσκεκλημένοι ως ενεργά μέλη της Ορθοδόξου Πίστεως μας να συμμετέχουμε στην Ουράνια Μυσταγωγία μαζί με τις αγγελικές δυνάμεις και τους Αγίους της Εκκλησία μας.
Αυτό που πρέπει να κυριαρχεί μέσα μας εκείνη τη στιγμή είναι η ταπείνωση μπροστά στο Μεγαλείο και την Φιλευσπλαχνία Του Θεού. Είναι θεμιτό να διώξουμε από την ψυχή μας πρώτα απ’ όλα τη μνησικακία, για να μην κατακριθούμε, όταν παρουσιαστούμε μπροστά στο Θεό προσευχόμενοι λέγοντας: «Πάτερ ημών…, άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών». Διαφορετικά, πώς θέλουμε να φανεί ο Δεσπότης Χριστός γλυκός και πράος απέναντί μας, αφού εμείς εκφράζουμε σκληροκαρδία στον συνάνθρωπό μας και δεν τον συγχωρούμε;
Πώς θα μπορέσουμε να υψώσουμε τα χέρια μας στον ουρανό; Πώς θα κινήσουμε τη γλώσσα μας σε λόγια προσευχής; Πώς θα ζητήσουμε συγγνώμη; Ακόμα κι αν θέλει ο Θεός να συγχωρήσει τις αμαρτίες μας, δεν Τον αφήνουμε εμείς, επειδή δεν συγχωρούμε τον πλησίον μας.
Ιδιαιτέρας σημασίας είναι και το θέμα της ενδυμασία μας στο ναό. Που δυστυχώς πολλές φορές ακολουθεί πιστά τις επιταγές της μόδας παρά τις προτροπές των Πατέρων, οπότε πρέπει να φροντίζουμε να είναι κόσμια από κάθε πλευρά και όχι εξεζητημένη. Γιατί το κόσμιο είναι σεμνό, ενώ το εξεζητημένο είναι άσεμνο.
Ας ακούσουμε τι μας παραγγέλλει ο Απόστολος Παύλος, όταν λέει: «Θέλω οι άνδρες προσευχόμενοι σε κάθε τόπο, να σηκώνουν προς τον ουρανό χέρια όσια, χωρίς οργή και δισταγμό ολιγοπιστίας. Επίσης και οι γυναίκες να προσεύχονται με αμφίεση σεμνή, στολίζοντας τον εαυτό τους με σεμνότητα και σωφροσύνη, όχι με περίτεχνες κομμώσεις και χρυσά κοσμήματα ή μαργαριτάρια, ή ενδύματα πολυτελή, αλλά με ότι ταιριάζει στις γυναίκες που λένε ότι σέβονται το Θεό, δηλαδή με καλά έργα» (Α’ Τιμ. 2:8-10). Αν, λοιπόν, απαγορεύει στις γυναίκες εκείνα που είναι απόδειξη πλούτου, πολύ περισσότερο απαγορεύει όσα κινούν την περιέργεια και σκανδαλίζουν.
Πηγαίνεις στον Ναό φόρεσε το Χριστό και όχι το χρυσό. Ντύσου την ελεημοσύνη, τη φιλανθρωπία, τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη.
Όχι κακομοιριασμένα αλλά με λεβεντιά. Διότι πηγαίνεις να συναντήσεις τον Πατέρα σου. Αυτές οι αρετές αξίζουν περισσότερο απ’ όλο το χρυσάφι. Αυτές οι αρετές και την ωραία την κάνουν ωραιότερη και την άσχημη την ομορφαίνουν.
Πολλές φορές η διαγωγή μας, όσο βρισκόμαστε μέσα στο ναό, δεν είναι η πρέπουσα, δεν είναι αυτή που αρμόζει σε άνθρωπο που βρίσκεται μπροστά στο Θεό.
Την θέση του εκάστοτε ψαλμού της στιγμής εκείνης την παίρνει το κουτσομπολιό, το βλέμμα μας από τον Εσταυρωμένο Κύριο που σφαγιάζεται εκείνη τη στιγμή για να τον μεταλάβουμε και να ζήσουμε αιώνια, την παίρνει οποιαδήποτε άσκοπη κίνηση μέσα στο Ναό, με αποτέλεσμα να συμμετέχουμε μηχανικά και όχι με τις αισθήσεις μας. Φτάνει να αναλογιστούμε, ότι πολλές φορές είμαστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι μας και δεν σκεφτόμαστε τίποτα, ενώ την ώρα της Θείας Λατρείας θέλουμε να τα λύσουμε όλα.
Μη αδιαφορείς, μην υποβιβάζεις την ιερή αυτή ουράνια μυσταγωγία, μην συμμετέχεις στους λογισμούς σου. Μην έχεις στο νου σου βιοτικές σκέψεις. Διώξε κάθε γήινο λογισμό και ανέβα νοερά στον ουρανό, κοντά στο θρόνο του Θεού. Πέταξε και εσύ μαζί με τα Σεραφείμ, φτερούγισε μαζί τους, ψάλε τον τρισάγιο ύμνο στην Παναγία Τριάδα και τότε θα νιώσεις πραγματικά την αναζωογόνηση που γίνεται στον εαυτό σου, αλλάζει όλο το είναι σου, μένεις εκστατικός γιατί πολύ απλούστατα εκείνη τη στιγμή γεύεσαι τις ουράνιες δωρεές του Θεού.
Αν, αλήθεια, μας ζητήσει το λόγο ο Θεός για την αδιαφορία ή και την ασέβεια που δείχνουμε στις λατρευτικές συνάξεις, τι θα κάνουμε; την ώρα που Εκείνος μας μιλάει με τον Ευαγγελικό Του Λόγο, εμείς αντί να απορροφήσουμε τα λεγόμενα για να τα κάνουμε πράξη, έχουμε πιάσει κουβέντα με τον διπλανό μας για ανώφελα πράγματα;
Μην το θεωρούμε μικρό παράπτωμα. Για να καταλάβουμε τη βαρύτητά του, σκεφτείτε τι γίνεται στην ανάλογη περίπτωση των ανθρώπων. Ας υποθέσουμε ότι συζητάς μ’ ένα επίσημο πρόσωπο ή μ’ έναν εγκάρδιο φίλο σου. Και ενώ εκείνος σου μιλάει, εσύ γυρίζεις αδιάφορα το κεφάλι σου και αρχίζεις να κουβεντιάζεις με κάποιον άλλο, δεν θα προσβληθεί ο συνομιλητής σου απ’ αυτή την απρέπειά σου; Δεν θα θυμώσει; Δεν θα σου ζητήσει το λόγο; Ο Κύριος τι πρέπει να κάνει με εμάς;
Είναι αδιανόητο να τελείται η θεία Λειτουργία, κι ενώ το βασιλικό τραπέζι είναι ετοιμασμένο, ενώ ο Αμνός του Θεού θυσιάζεται για χάρη μας, ενώ ο ιερέας δέεται για τη σωτηρία μας, εμείς να αδιαφορούμε. Την ώρα που τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ σκεπάζουν τα πρόσωπά τους από δέος και όλες οι ουράνιες δυνάμεις μαζί με τον ιερέα παρακαλούν το Θεό για εμάς, τη στιγμή που κατεβαίνει από τον ουρανό η φωτιά του Αγίου Πνεύματος και το αίμα Του Κυρίου μας αναβλύζει από την άχραντη πλευρά Του και χύνεται μέσα στο Άγιο Ποτήριο, τη στιγμή αυτή άραγε, η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει για την απροσεξία μας;
Ας αναλογιστούμε μπροστά σε Ποιον στεκόμαστε την ώρα τούτη της φρικτής μυσταγωγίας, μαζί με ποιους, με τα Χερουβείμ, με τα Σεραφείμ, με όλες τις Ουράνιες δυνάμεις. Αν αναλογιστούμε μαζί με ποιους συνψάλλουμε και συμπροσευχόμαστε, νομίζω είναι αρκετό για να συνέλθουμε, εμείς οι χοϊκοί να αξιωνόμαστε να υμνούμε τον Κύριο Της Δόξης , μαζί με τους Ασώματους Αγγέλους
Και ενώ βρισκόμαστε μέσα σε αυτή την ουράνια πανδαισία μας τονίζουν οι Άγιοι: σαν έρθει η στιγμή της θείας Κοινωνίας και πρόκειται να πλησιάσεις την αγία Τράπεζα, πίστευε ακλόνητα πως εκεί είναι παρών ο Χριστός, ο Βασιλιάς των όλων. Όταν δεις τον ιερέα να σου προσφέρει το σώμα και το αίμα του Κυρίου, μη νομίσεις ότι ο ιερέας το κάνει αυτό, αλλά πίστευε ότι το χέρι που απλώνεται είναι του Χριστού. Αυτός που λάμπρυνε με την παρουσία Του την τράπεζα του Μυστικού Δείπνου, Αυτός και τώρα προσφέρεται στην Τράπεζα της θείας Λειτουργίας.
Παρατηρεί και εξετάζει του καθενός την προαίρεση, ποιος πλησιάζει με ευλάβεια ταιριαστή στο άγιο Μυστήριο, ποιος με πονηρή συνείδηση, με σκέψεις βρωμερές και ακάθαρτες, με πράξεις μολυσμένες. Αναλογίσου, λοιπόν, κι εσύ ποιο ελάττωμά σου διόρθωσες, ποιαν αρετή κατόρθωσες, ποιαν αμαρτία έσβησες με την εξομολόγηση, σε τι έγινες καλύτερος και αν τηρείς την καθοδήγηση του πνευματικού σου πατρός για να απαλλαγείς από τα πάθη που σε βασανίζουν.
Να προσέρχεστε, λοιπόν, στη θεία Κοινωνία με φόβο και τρόμο, με συνείδηση καθαρή, με νηστεία και προσευχή. Χωρίς να θορυβείτε, χωρίς να ποδοπατάτε και να σπρώχνετε τους διπλανούς σας. Γιατί αυτό εκφράζει ασυνειδησία και αποτελεί τη χειρότερη περιφρόνηση των θείων Μυστηρίων.
Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που μεταλαμβάνεις στη θεία Λειτουργία, σου χαρίζουν την πληρότητα, σε κάνουν να αισθάνεται «συμπολίτης των αγίων και οικείος του Θεού». Προγεύεσαι από τώρα τα αγαθά του ουρανού και οπλίζεσαι με δύναμη να αντιμετωπίσεις κάθε πειρασμό και δυσκολία που ορθώνεται στην πορεία σου, άφοβα και αποφασιστικά. Έτσι, αναχωρείς από το ναό με τη δύναμη ν’ αντιμετωπίσεις σύμφωνα με το θείο θέλημα και με την προοπτική της αιώνιας ζωής τη φθαρτότητα του καθημερινού σου βίου.
Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι έχει αρχίσει να εμφανίζεται ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο της απομάκρυνσης κάποιων πιστών… πριν το δι ευχών, λόγω διαφόρων δραστηριοτήτων.
Οι Άγιοι μας προτρέπουν: ήρθες στην εκκλησία και αξιώθηκες να συναντήσεις το Χριστό; Μη φύγεις, αν δεν τελειώσει η ακολουθία. Αν φύγεις πριν από την απόλυση, είσαι ένοχος όσο κι ένας δραπέτης. Αν αναλογιστείς ότι πηγαίνεις στον κινηματογράφο ή σε κάποιο αγώνα και, αν δεν τελειώσει, δεν φεύγεις άλλα περιμένεις υπομονετικά να δεις το τέλος. Γιατί λοιπόν μπαίνεις στην εκκλησία, στον οίκο του Κυρίου, και γυρίζεις την πλάτη στα άχραντα Μυστήρια; Φοβήσου τουλάχιστον εκείνον που είπε: «Όποιος καταφρονεί το Θεό, θα καταφρονηθεί απ’ Αυτόν» (Πρβλ. Παροιμ. 13:13).
Αναλογίσου τι κάνεις, ενώ ο Χριστός είναι παρών, οι άγγελοι Του παραστέκονται, οι Άγιοι δέονται, οι αδελφοί σου κοινωνούν ακόμα, εσύ τους εγκαταλείπεις και φεύγεις; Ο Χριστός σου προσφέρει την Αγία Σάρκα Του, κι εσύ δεν περιμένεις λίγο, για να Τον ευχαριστήσεις έστω με τα λόγια;
Όταν παρακάθεσαι σε δείπνο, δεν τολμάς να φύγεις, έστω κι αν έχεις χορτάσει, τη στιγμή που οι φίλοι σου κάθονται ακόμα στο τραπέζι. Και τώρα που τελούνται τα φρικτά Μυστήρια του Χριστού, τ’ αφήνεις όλα στη μέση και φεύγεις;
Θέλετε να σας πω τίνος το έργο κάνουν όσοι φεύγουν πριν τελειώσει η θεία Λειτουργία και δεν συμμετέχουν έτσι στις τελευταίες ευχαριστήριες ευχές; Ίσως είναι βαρύ αυτό που πρόκειται να πω, μα το λέει ο Ιερός Χρυσόστομος και πρέπει να το πω. Όταν ο Ιούδας πήρε μέρος στον Μυστικό Δείπνο του Χριστού, ενώ όλοι ήταν καθισμένοι στο τραπέζι, αυτός σηκώθηκε πριν από τους άλλους κι έφυγε. Εκείνον, λοιπόν, τον Ιούδα μιμούνται… Αν δεν έφευγε τότε εκείνος, ίσως… να μην χανόταν, αν δεν ξεχώριζε τον εαυτό του από τους άλλους μαθητές, δεν θα τον έβρισκε μόνο του ο λύκος, για να τον αρπάξει.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι μετά από τη Θεία Λειτουργία αποκτούμε μεγάλη πνευματική ωφέλεια και δύναμη, η παρουσία μας έχει γίνει φοβερή ακόμα και στο διάβολο. Γιατί το Άγιο Σώμα και Αίμα του Κυρίου που κοινωνούμε, ποτίζει την ψυχή μας και της δίνει μεγάλη δύναμη. Όταν το μεταλαβαίνουμε άξια, διώχνει τους δαίμονες μακριά και φέρνει κοντά μας τους αγγέλους και τον Κύριο των αγγέλων. Αυτό το Σώμα και το Αίμα είναι η σωτηρία των ψυχών μας, μ’ αυτό λούζεται η ψυχή, μ’ αυτό στολίζεται. Αυτό το Σώμα και το Αίμα κάνει το νου μας διαυγέστατο και την ψυχή μας πληρέστερη.
Άρα λοιπόν, όπως καταλαβαίνουμε, δεν είναι μόνον να βάζουμε τα δυνατά μας να είμαστε στη Θεία Λειτουργία, αλλά προπαντός να μπορούμε με την ζωή και προετοιμασία μας να κοινωνούμε όσο γίνεται πιο συχνά τα Θεία Μυστήρια, με την ευλογία βέβαια και άδεια του Πνευματικού μας Πατέρα. Μόνον τότε η ζωή μας αποκτά την αληθινή της σημασία και η χριστιανική κλήση μας εκπληρώνεται στην πραγματικότητα. Η ζωή υφαίνεται γύρω από το Άγιο Ποτήριο, ο πολιτισμός έχει για κέντρο του, το Άγιο θυσιαστήριο· αν δεν το κατανοήσουμε αυτό, βιώνουμε έναν τυπικό χριστιανισμό που δεν μας ανακαινίζει ιδιαίτερα εσωτερικά, έστω κι αν δεν στερούμαστε τις θείες δωρεές και ευλογίες, αλλά πρέπει να προσέχουμε και να αγωνιζόμαστε, είναι ανάγκη να βάλουμε καλή πνευματική σειρά και πρόγραμμα ώστε ο κόπος μας να έχει αντίκρισμα και ουράνια ανταμοιβή.
Ας κάνουμε λοιπόν τήν αυτοκριτική μας κι ας τολμήσουμε! Ὁ Κύριός μας Ιησούς Χριστός θέλει αγωνιστές. Κρατήστε γερά μέσα σας την Ορθόδοξη διδασκαλία της πίστεως που παραλάβατε από τους γονείς σας και από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Η Εκκλησία μας είναι θεματοφύλακας μιας ανεκτίμητης παράδοσης, αλλά δε λειτουργεί ως μουσειακός συντηρητής του παρελθόντος. Αντιμετωπίζει με άγρυπνη συνείδηση την επικαιρότητα και όπου το κρίνει ωφέλιμο επεμβαίνει σε απάντηση όλων αυτών που θέλουν μια εκκλησία ανενεργή, άκαρπη, για να την χλευάζουν και να ποδοπατούν τις αξίες της, άλλα να την χρησιμοποιούν, όποτε θέλουν για το ίδιον όφελος.
Η Πατρίδα μας είναι η χώρα των μεγάλων αγώνων ποτισμένη με τα δάκρυα και το αίμα των Αγίων μας.
Μην αφήσετε τη χώρα μας να χάσει το χαρακτήρα της και να μετατραπεί σε μάζα ανθρώπων, χωρίς συνείδηση, χωρίς εθνικότητα και ταυτότητα.
Για να μπορούμε να συμμετέχουμε συνειδητά και με όλη μας την καρδιά στη Θεία Λειτουργία, θα πρέπει φυσικά να αγωνιζόμαστε κάθε φορά που βρισκόμαστε μέσα στο ναό, για να φέρει όμως καρπούς αυτό, χρειάζεται να μελετούμε το Μυστήριο. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι κατά την τέλεση οποιασδήποτε Ακολουθίας, και κατεξοχήν της θείας Λειτουργίας, κάθε λατρευτική πράξη, κάθε κίνηση έχει τη σημασία της.
Αγαπητά μας παιδιά, πρέπει να εμπιστευθείτε ξανά της Εκκλησία που είναι ο τόπος καταγωγής σας , να βρείτε το νόημα και τις απαντήσεις που ζητάτε μέσα σ’ αυτήν και όχι από εξωγενείς παράγοντες που προσπαθούν σκόπιμα να την υποβιβάσουν και να στρέψουν το ενδιαφέρον σας σε παρακινδυνευμένες καταστάσεις.
Είναι επιτακτική ανάγκη οι νέοι μας να απεξαρτηθούν από ουσίες και τεχνολογικές ομηρίες που τους έχουν αλλοιώσει την προσωπικότητα, να απαιτήσουν να ξαναπάρουν πίσω την σκέψη τους, την ζωή τους και την ψυχή τους, από όλους αυτούς τους νεωτεριστές άθεους μηδενιστές που συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια την έχουν αιχμαλωτίσει και την έχουν υποβιβάσει.
Για να μπορέσουν να φτιάξουν το μέλλον, χωρίς τις κακοήθειες της αθεΐας, αλλά με την Χάρη και την Δόξα του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.
Όλα αυτά βέβαια μπαίνουν σε εφαρμογή με ένα πολυκαλοστήμενο σχέδιο χρησιμοποιώντας τις εκρήξεις των εφήβων, την περίοδο της λεγομένης εφηβείας όπου οι έφηβοι περνούν από μια διαδικασία ολοκλήρωσης. Δηλαδή, από την κλειστή ομάδα στην οποία γεννήθηκαν και προχωρούν σε μια ανεξαρτητοποίηση επιδιώκοντας να αποκτήσουν ταυτότητα χώρου και χρόνου.
Αυτή η μετάβαση γίνεται με συγκρούσεις, επαναστάσεις, αλλά και πολλές φορές με παραβατικές κινήσεις , ανάλογα με τις συνθήκες, την παιδεία τους και τα θέλω κάθε εποχής.
Σήμερα οι νέοι άνθρωποι είναι η μεγάλη αγορά από την οποία όλοι «οι έμποροι» προσπαθούν να ψωνίσουν και να εκμεταλλευτούν.
Ο νέος προσπαθεί να ξεφύγει, να αποσπασθεί από καθετί το παραδοσιακό το οποίο του είναι ενοχλητικό, γιατί ο περίγυρός του, του ψιθυρίζει με μελωδικούς ήχους το κάλεσμα της εποχής, (ισοπέδωση των πάντων, αθεΐα, ανηθικότητα και πολλά άλλα που του ανοίγονται μπροστά του για να τον δελεάσουν) προσπαθεί να κρατηθεί αλλά συγχρόνως επιδιώκει να προσλάβει καθετί καινούργιο που του φαίνεται ελκυστικό, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να γίνεται ένα Ον στερημένο πνεύματος, προοπτικής και αξίας.
Όταν όμως ενηλικιώνεται, αποκτά την «καθυστερημένη υπακοή», συνειδητοποιεί τι έχασε, αποδέχεται την παράδοση, τις πολιτισμικές αξίες και προσπαθεί να επαναπατρισθεί χτυπημένος και πολλές φορές ματωμένος από την αμαρτία, καταβάλει μεγάλο αγώνα για να επιστρέψει στη βάση του και στην πνευματική του οικογένεια την αγκαλιά της Εκκλησίας, όπου είναι και η αληθινή κοινωνία Αγάπης.
Και εδώ σε αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής του, έρχεται επεμβατικά η διδασκαλία και η ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που δεν είναι άλλο από πνευματική ιατρική, δηλαδή μέθοδος θεραπείας κάθε ανθρώπου να τον βγάλει από τα αμαρτωλά πάθη τα οποία απέκτησε η ανθρωπότητα μετά την πτώση της από τον Παράδεισο και να τον καταστήσει στην πρότερή του θέση.
Σήμερα ο νέος ψάχνει να βρει απαντήσεις γύρω από τα αμείλικτα ερωτήματα που τον βομβαρδίζουν καθημερινά, έννοιες ακράδαντες όπως ζωή, ψυχή, ηθική έχουν περάσει στην συνείδηση των νέων με παραμορφωμένη σημασία. Ὁ Θεός αποκαλείται τύχη, ἡ ψυχή ερμηνεύεται ως βιοχημική διεργασία, ἡ ηθική έχει καταντήσει δεοντολογικό κατασκεύασμα, ἡ επιστήμη επιστρατεύεται για να συμπιέσει τον θεόμορφο άνθρωπο σε βιολογική μηχανή.
Ἡ ιερή παρακαταθήκη του ανδρικού ή γυναικείου φύλου εκφυλίζεται σε επιλογή ηδονικού προσανατολισμού. Ὁ γάμος εξισώνεται με ένα σύμφωνο συμβίωσης. Ὁ θάνατος δεν αποτελεί πέρασμα στην αιωνιότητα αλλά επιστροφή στην ανυπαρξία.
Ὁ άνθρωπος έχει καταντήσει ένα αδρανές υλικό, που ἡ αθεΐα του έχει ήδη ρουφήξει τη ζωή. Έχει μπερδέψει την κοινωνική του θέση μέσα στην κοινωνία με την πνευματική του υποχρέωση και Λατρεία προς τον Θεό, αποκτά δύο προφίλ «θέλει να αρέσει παντού», γι’ αυτό και ταλαιπωρεί το μυαλό του με απαντήσεις που τον αποτρέπουν να πραγματοποιήσει το επιβεβλημένο καθήκον του Χριστιανού.
Ο νέος σήμερα χάνεται μέσα σε σκέψεις που του επιβάλει η σημερινή κοινωνία, όπως: θα χάσω το χρόνο μου αν πάω στην εκκλησία, δεν προλαβαίνω γιατί οι φίλοι/ες με περιμένουν να πάμε για καφέ, εκδρομή, αθλητισμό ή οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα , ή γιατί να πάω στην Εκκλησία; δεν προσεύχομαι καλύτερα στο σπίτι μου; ή τι να πάω να κάνω εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα απ αυτά που λένε, μου είναι όλα ακαταλαβίστικα και πολλά άλλα που αν τα αναφέρουμε δεν θα μας πάρει ο χρόνος.
Αλλά επιτρέψτε μου να κάνω μια παρένθεση σε αυτό το σημείο και να σας πω ότι : Με τα τεχνολογικά μέσα που μας προσφέρονται σήμερα και την πληθώρα των βοηθημάτων, είναι πάρα πολύ εύκολο να μεταφράσει κάποιος το κείμενο της Θ. Λειτουργίας, θα χρειαστεί ελάχιστη ώρα και το όφελος είναι ότι με την έρευνα αυτή θα κατανοήσει όλες τις λέξεις που λέγονται στο κείμενο από ένα Λειτουργικό εγκόλπιο με μετάφραση, θα θεραπεύσει την πρόφαση και την ανησυχία του, «ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα», θα είναι πιο συγκεντρωμένος στην θ. Λειτουργία και ίσως από την αναζήτηση του αυτή, αποκτήσει περισσότερο ενδιαφέρον και ανακαλύψει σημεία που αγνοούσε μέχρι τώρα (όπως όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι κατά την περιήγηση μας στο διαδίκτυο, αυτομάτως ανοίγουμε τους μεταφραστές). Αλλά όμως αυτό είναι αρκετό για να κατανοήσουμε τη Λειτουργία;
Ή, για να το θέσω καλύτερα: Μήπως το ζήτημα στη Λειτουργία είναι η κατανόηση της γλώσσας; Αν ήταν έτσι, τότε όλοι οι γνωρίζοντες αρχαία Ελληνικά θα ήταν άγιοι της Εκκλησίας. Όμως τελικά Άγιοι δεν γίνονται εκείνοι που κατανοούν γλωσσικά τη Λειτουργία, αλλά εκείνοι που φέρνουν την ύπαρξη τους ολόκληρη μέσα στη Λειτουργία, εκείνοι που την νιώθουν καρδιακά, εκείνοι που αφήνουν τη Λειτουργία να τους αλλάξει ολοκληρωτικά και να τους κάνει όχι απλούς θεατές, οπαδούς, αλλά μαθητές Ιησού Χριστού.
Έτσι λοιπόν πολλές και διάφορες σκέψεις μπαίνουν στο νου με αποτέλεσμα να ακινητοποιούν τα θέλω της ψυχής και να συνηγορούν με τα θέλω της ύλης, για να μας αποτρέψουν από την ευλογημένη είσοδό μας στην Θεία Λειτουργία.
Γενικά, για να εισέλθει κανείς στο πνεύμα της Λατρείας της Εκκλησίας και της Λειτουργίας της, είναι ανάγκη να κάνει κάποια πνευματική προετοιμασία, να αποφύγει κάποια πράγματα που στέκονται εμπόδια, να επιδιώξει κάποια άλλα που θα βοηθήσουν.
Χρειάζεται πνεύμα μετάνοιας, προσευχής, καθαρότητας, συγχώρησης, υπομονής, συναδελφώσεως και αγάπης.
Η αλήθεια είναι ότι οι σημερινοί νέοι δυσκολεύονται να πλησιάσουν γενικά την Εκκλησία και τους κληρικούς γιατί καλλιεργείται μία προκατάληψη κατά της Εκκλησίας.
Η Εκκλησία σήμερα μεθοδευμένα χλευάζεται, συκοφαντείται, διαβάλλεται, εξευτελίζεται μέσα από φυλλάδες και μέσα μαζικής ενημέρωσης, που με ελαφριά την καρδία ισοπεδώνουν αλήθειες και συνειδήσεις και ιδιαίτερα στα μάτια της νεολαίας και όποιοι νέοι θα εκδηλώνουν την πίστη τους, γίνονται αντικείμενο… ειρωνείας.
Αλλά… πρέπει να κατανοήσουμε ότι η σωματική και μόνο παρουσία μας στο ναό την ώρα της Θείας Λατρείας, δείχνει τη διάθεση της ψυχής μας ή έστω τον κόπο που καταβάλλουμε για την αγάπη του Θεού. Καμία δικαιολογία δεν πρέπει να μας απομακρύνει από το ναό. Ας ακούσουμε τον προτρεπτικό λόγο του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου όπου μας λέγει :
«Οι μάρτυρες έχυσαν το αίμα τους για την Αλήθεια, κι εσύ λογαριάζεις μία τόσο μικρή απόσταση; Εκείνοι θυσίασαν τη ζωή τους για το Χριστό, κι εσύ δεν θέλεις ούτε λίγο να κοπιάσεις; Ο Κύριος ανέβηκε στο Σταυρό για χάρη σου, κι εσύ βαριέσαι να έρθεις στο ναό, προτιμώντας να κάθεσαι στο σπίτι σου; Και όμως, πρέπει να έρθεις, για να δεις το διάβολο να νικιέται, τον Άγιο να νικάει, το Θεό να δοξάζεται και την Εκκλησία να θριαμβεύει».
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας ότι πίστη δεν είναι θεωρία αλλά βίωμα. Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη στο Θεό. Να θέλεις να ακουμπάς πάνω Του, να ενώνεσαι μαζί Του. Και αυτή την ένωση μας την έχει χαρίσει ολοκληρωτικά με τη Θεία Κοινωνία, ( Ο τρώγων μου την Σάρκα και πίνων μου το Αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ) ένα μυστήριο που πραγματοποιείται μέσα στην Εκκλησία και μάλιστα στη Θεία Λειτουργία της.
Η Εκκλησία είναι η κιβωτός όπως στον καιρό του κατακλυσμού όσοι μπήκαν μέσα στην κιβωτό σώθηκαν, έτσι και τώρα οι χριστιανοί που εισέρχονται σε αυτήν σώζονται, λυτρώνονται από τον νοητό κατακλυσμό της αμαρτίας και των παθών.
Η Εκκλησία είναι το ζωντανό και πραγματικό σώμα του Χριστού, με κεφαλή τον ίδιο το Χριστό. Είναι η κοινωνία των πιστών.
Τον ενοποιητικό παράγοντα της Εκκλησίας αποτελεί η Χάρις Του Αγίου Πνεύματος. Όπως κατά την ημέρα της Πεντηκοστής ενσωμάτωσε τους Αγ. Αποστόλους στο Σώμα Του Χριστού, έτσι με τον αυτό τρόπο ενσωματώνει και τους βαπτιζομένους Ορθοδόξους Χριστιανούς, μέσα στο σώμα της Εκκλησίας.
Εκκλησία κατά τον ιερό Αυγουστίνο είναι, «ὁ Χριστός παρατεινόμενος εις τούς αιώνας».
Μόνο, λοιπόν, μέσα στην Εκκλησία μπορούμε να απολαμβάνουμε την κοινωνία με τον Χριστό.
Μέσα από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο διαβάζουμε τη διαβεβαίωση του Κυρίου: «οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθ. ΙΗ, 20). Κι επειδή μόνο ο Χριστός μπορεί να μας σώσει, γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ότι «έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία».
Ο Απ. Παύλος γράφει στην επιστολή του προς Κολασσαείς: «και αυτός έστιν ἡ κεφαλή του σώματος, της εκκλησίας» (α’ 18), δηλαδή ότι ο Χριστός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας. Κατανοούμε λοιπόν ότι η Εκκλησία δεν είναι κάτι αφηρημένο, κάτι γενικό, χωρίς νόημα. Αλλά όλοι εμείς αποτελούμε το σώμα της και ο Χριστός την κεφαλή.
Είμαστε η ποίμνη και Αυτός ο Ποιμήν. Οι Ποιμένες της Εκκλησίας, οι Επίσκοποι, Ιερείς και Διάκονοι, αποτελούν αυτούς που ο Χριστός ορίζει να τελούν τα Μυστήρια και να εικονίζουν την αόρατη παρουσία Του, βοηθώντας τους πιστούς να βαδίσουν τον αγώνα της απαλλαγής τους από την αμαρτία και να εργαστούν τον αγώνα της ένωσης και κοινωνίας τους με τον Τριαδικό Θεό.
Η αποδοχή του βαπτίσματος αυτομάτως δημιουργεί υποχρεώσεις λατρείας προς τον Τριαδικό Θεό. Η πίστη στο Θεό και η συμμετοχή στη θεία λατρεία, προπαντός στην ευχαριστιακή σύναξη, αποτελούν για κάθε ζωντανό μέλος της Εκκλησίας μας δυο αδιαχώριστες πραγματικότητες. Είναι βέβαιο ότι ο συνειδητοποιημένος χριστιανός δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη θεία Λειτουργία. Χωρίς τις φιλεύσπλαχνες δωρεές του Κυρίου, την παράδοση του Μυστηρίου των Μυστηρίων, του Σώματος και του Αίματος Του και την πραγματοποίηση της υποσχέσεως με την κάθοδο Του Αγίου Πνεύματος, που η συνέχειά τους πραγματοποιείται αδιάκοπα μέσα στους Ιερούς Ναούς, οι οποίοι αποτελούν τους τόπους της παρουσίας του Θεού, ως υπήνεμα λιμάνια μέσα στο πέλαγος της αθεΐας και της ισοπέδωσης των πάντων. Γι’ αυτό φρόντισε η Πανσοφία Του Θεού να οικοδομηθούν Ναοί μέσα σε πόλεις και χωριά, ως πνευματικά καταφύγια, τόπουι θείων χαρισμάτων, για την φιλεύσπλαχνη διανομή των Μυστηρίων Του και την απερίγραπτη ψυχική ηρεμία που αισθάνονται όσοι συναθροίζονται σ’ αυτούς.
Η προσέλευση των πιστών εκφράζει την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος, όπου με την συμμετοχή του στον εκκλησιασμό προγεύεται τα αγαθά της βασιλείας του Θεού.
Ο σκοπός της Εκκλησίας είναι να καθοδηγήσει τον άνθρωπο από την μεταπτωτική περίοδο στην μετάνοια, να αυξήσει την επιθυμία του για βελτίωση, πρόοδο, εξέλιξη και την εκπλήρωση του τελικού προορισμού του, που είναι η Θέωση.
Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, γράφει ότι «κάθε χριστιανός πρέπει να είναι τακτικός στην Αγία Εκκλησία του Θεού και να μην απουσιάζει από την θεία Λειτουργία. Διότι μέσα στην Εκκλησία βρίσκονται Άγιοι Άγγελοι και κάθε φορά καταγράφουν αυτούς που εισέρχονται, τους παρουσιάζουν στον Θεό και δέονται γι’ αυτούς, μέσα στον Ναό είναι παρούσα αοράτως η Χάρις του Αγίου Πνεύματος πάντοτε, με ιδιαίτερο όμως τρόπο κατά την ώρα της θείας Λειτουργίας και κάθε έναν από τους παρόντες τον μεταβάλλει, τους μεταμορφώνει και πραγματικά τους αναπλάθει προς το θεϊκώτερο».
Ο τακτικός εκκλησιασμός δεν αποτελεί για τον πιστό μια απλή συνήθεια, μια κοινωνική υποχρέωση, ένα τυπικό θρησκευτικό καθήκον ή έστω μια ψυχολογική διέξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητος. Αλλά την συνεχώς αυξανομένη γνώση του Θεού.
Γι’ αυτό ακριβώς οι Άγιοι Πατέρες, που βιώσαν την ωφέλεια αυτή, μας προτρέπουν να μην λείπουμε ποτέ από την Εκκλησία και ειδικά την Κυριακή, που είναι ημέρα Αναστάσεως, αφιερωμένη στη λατρεία του Θεού.
Ο πιστός που συμμετέχει στην θεία Λειτουργία, μεταφέρεται από την γη στον ουρανό. Ας ακούσουμε τον ιερό Χρυσόστομο για μία ακόμη φορά, ο οποίος μας λέγει: «Πόσο μεγάλα είναι τα δώρα του Χριστού! Επάνω στον ουρανό, στρατιές αγγέλων δοξολογούν. Κάτω στην γη άνθρωποι μέσα στους Ναούς, πρωτοστατούν στην ψαλμωδία, μιμούμενοι την αγγελική δοξολογία... Αυτός είναι ο καρπός της συναθροίσεως μας στον Ναό». Και ο άγιος Ιωάννης συνεχίζει: «Τίποτε δεν κάνει τόσο περίχαρη την ζωή μας, όσο η ευχαρίστηση που αισθανόμαστε στην Εκκλησία. Στην Εκκλησία ενισχύεται η χαρά των ευτυχισμένων ανθρώπων, η ευθυμία των πικραμένων, η ευχαρίστηση των λυπημένων, η παρηγοριά των δυστυχισμένων, η ανάπαυση των κουρασμένων. Διότι ο Χριστός λέγει: Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς. Τι πιο ελκυστικό από την φωνή αυτή; Τι γλυκύτερο από αυτή την πρόσκληση; όταν ο ίδιος ο Κύριος σε καλεί στην Εκκλησία, σε καλεί χωρίς ανταλλάγματα μόνο για να σε ξεκουράσει να σου αφαιρέσει το βάρος των αμαρτιών, να σε βοηθήσει να ελευθερωθείς από τα πάθη σου και ελεύθερος πια να πετάξεις στον ουρανό».
Άραγε κατανοούμε τί χάνουμε όταν τελικά από αδυναμία ή από έλλειψη προσπάθειας και βίας στον εαυτό μας μένουμε έξω από την ευλογημένη ατμόσφαιρα της Θείας Λειτουργίας; Δημιουργούμε μια πνευματική στατικότητα στη ζωή μας, που πολλές φορές μας οδηγεί σε οπισθοχώρηση και αναβολή του πνευματικού αγώνα.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει ότι όσα είχαν ειδωλοποιήσει στο παρελθόν καταρρέουν, οι ανθρώπινες ελπίδες από παντού διαψεύδονται, το ενδιαφέρον τους για την ορθόδοξη λατρεία αυξάνεται, καθώς πολλοί ανακαλύπτουν σ’ αυτήν το νόημα της ζωής όπου ο Ίδιος ο Κύριος με την Παρουσία Του το απεκάλυψε. Ο Χριστιανός με την προσέλευσή του στο ναό εκφράζει μίαν υπαρξιακή του ανάγκη. Θέλει να βιώσει την θεία χάρη, να νοιώσει την αίσθηση της αγάπης του Θεού, να συνειδητοποιήσει τις δωρεές Του να ζήσει αληθινά, αυθεντικά. Να συναντήσει την Πηγή της ζωής του, το Δημιουργό του, και να ενωθεί μαζί Του. Να εκφράσει την αγάπη και την ευλάβειά του στην Παναγία μας και στους Αγίους. Να νιώσει δίπλα του, τους πνευματικούς του αδελφούς.
Ο Ιερός Χρυσόστομος μας λέγει ότι 0 Ιερός Ναός, «είναι πνευματικό ιατρείο και πρέπει εκείνοι που έρχονται εδώ, αφού λάβουν τα κατάλληλα φάρμακα και τα επιθέσουν στα τραύματα τους, να επανέρχονται στα σπίτια τους».
Ένα γεγονός που πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα είναι η ώρα προσέλευσή μας στο ναό, τί ώρα πρέπει να βρίσκομαι εκεί;
Την απάντηση την παίρνουμε από τα στιχηρά του Πάσχα: «Αι Μυροφόροι γυναίκες, όρθρου βαθέως, επιστάσαι πρὸς το μνήμα του Ζωοδότου».
Νωρίς πήγαν οι Μυροφόρες να συναντήσουν τον Κύριο δεν περίμεναν καν να ξημερώσει, είχαν την τόλμη, την αγάπη αλλά και την ευθύνη της αποστολής τους, έτσι κι εμείς πρέπει να εισερχόμαστε νωρίς στον Όρθρο να ακούμε τον Εξάψαλμο, όπου κατά την ανάγνωσή του υπάρχει μια κατανυκτική ατμόσφαιρα που παρουσιάζει την Δευτέρα παρουσία. Ο Κύριος έχει κατέβει από τον Σταυρό που έχει τις αγκάλες ανοιχτές προσμένοντας τον καθένα μας και βρίσκεται στο θρόνο για να μας κρίνει γι’ αυτό και κατά την διάρκεια του εξάψαλμου δεν κάνουμε ούτε σταυρό ούτε μετάνοιες.
Τελειώνοντας ο εξάψαλμος κατά το τυπικό ανάβουν τα φώτα και από την κατανυκτική ατμόσφαιρα, μεταφερόμαστε στην χαροποιό ατμόσφαιρα του «Θεός Κύριος και επέφανεν ημίν»· εν συνεχεία μέσα από την πλούσια υμνολογία της εκκλησίας μας με επισφράγιση την Δοξολογία, προετοιμαζόμαστε για την μεγάλη στιγμή.
Την στιγμή που ο Λειτουργός θα εκφωνήσει «Ευλογημένη ἡ Βασιλεία του Πατρός καί του Υιού καί του Αγίου Πνεύματος...». Και ενώνεται ο Ουρανός με τη γη, όπου το χριστεπώνυμο πλήρωμα δια του Ιεροψάλτου έρχεται να την επικυρώσει και να την επιβεβαιώσει με το Αμήν.
Μ’ αυτή τη δοξολογική εκφώνηση αρχίζει ο ιερέας τη Λειτουργία, όπως και οι ευγνώμονες δούλοι το ίδιο κάνουν όταν παρουσιάζονται στον Κύριό τους. Πρώτα τον εγκωμιάζουν, κι έπειτα τον παρακαλούν για τις δικές τους υποθέσεις.
Όπως καταλαβαίνεται είναι απαράδεκτο να πηγαίνουμε στην Θεία Λειτουργία μετά την έναρξή της και πολλές φορές ίσως κάποιοι κοντά στο δι ευχών. Επιστρέψτε μου να πω, ότι είναι κίνηση που δεν εκφράζει το φιλότιμο και την προσφορά του χριστιανού, στο πρόσωπο του Χριστού, σε Εκείνον που ανέβηκε στον Σταυρό για να τον λυτρώσει και που αναστήθηκε για να τον δοξάσει, αλλά δείχνει την υποχώρηση του χριστιανού στους λογισμούς του που τον βομβαρδίζουν, πού πας τώρα κάτσε να κοιμηθείς καμία ώρα να χορτάσεις ύπνο και αν προλάβεις πας, και πόσες άλλες δικαιολογίες επιστρατεύει ο πονηρός για να μην επιτελέσουμε αυτό που έχει ανάγκη η ύπαρξή μας για την πνευματική της τροφοδοσία.
Ιδιαίτερη θα πρέπει να είναι και στάση μας τη στιγμή που βρισκόμαστε μέσα στο Ναό. Πρέπει μετά μεγάλης προσοχής να απομακρύνουμε από το μυαλό μας τις βιοτικές φροντίδες ή περισπασμούς ή οποιεσδήποτε άλλες ενθυμίσεις και να αφήσουμε την θεία Χάρη να μας απορροφήσει.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο Ι. Ναός δεν είναι τόπος δημοσίων σχέσεων, αλλά ο οίκος Του Θεού που είμαστε προσκεκλημένοι ως ενεργά μέλη της Ορθοδόξου Πίστεως μας να συμμετέχουμε στην Ουράνια Μυσταγωγία μαζί με τις αγγελικές δυνάμεις και τους Αγίους της Εκκλησία μας.
Αυτό που πρέπει να κυριαρχεί μέσα μας εκείνη τη στιγμή είναι η ταπείνωση μπροστά στο Μεγαλείο και την Φιλευσπλαχνία Του Θεού. Είναι θεμιτό να διώξουμε από την ψυχή μας πρώτα απ’ όλα τη μνησικακία, για να μην κατακριθούμε, όταν παρουσιαστούμε μπροστά στο Θεό προσευχόμενοι λέγοντας: «Πάτερ ημών…, άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών». Διαφορετικά, πώς θέλουμε να φανεί ο Δεσπότης Χριστός γλυκός και πράος απέναντί μας, αφού εμείς εκφράζουμε σκληροκαρδία στον συνάνθρωπό μας και δεν τον συγχωρούμε;
Πώς θα μπορέσουμε να υψώσουμε τα χέρια μας στον ουρανό; Πώς θα κινήσουμε τη γλώσσα μας σε λόγια προσευχής; Πώς θα ζητήσουμε συγγνώμη; Ακόμα κι αν θέλει ο Θεός να συγχωρήσει τις αμαρτίες μας, δεν Τον αφήνουμε εμείς, επειδή δεν συγχωρούμε τον πλησίον μας.
Ιδιαιτέρας σημασίας είναι και το θέμα της ενδυμασία μας στο ναό. Που δυστυχώς πολλές φορές ακολουθεί πιστά τις επιταγές της μόδας παρά τις προτροπές των Πατέρων, οπότε πρέπει να φροντίζουμε να είναι κόσμια από κάθε πλευρά και όχι εξεζητημένη. Γιατί το κόσμιο είναι σεμνό, ενώ το εξεζητημένο είναι άσεμνο.
Ας ακούσουμε τι μας παραγγέλλει ο Απόστολος Παύλος, όταν λέει: «Θέλω οι άνδρες προσευχόμενοι σε κάθε τόπο, να σηκώνουν προς τον ουρανό χέρια όσια, χωρίς οργή και δισταγμό ολιγοπιστίας. Επίσης και οι γυναίκες να προσεύχονται με αμφίεση σεμνή, στολίζοντας τον εαυτό τους με σεμνότητα και σωφροσύνη, όχι με περίτεχνες κομμώσεις και χρυσά κοσμήματα ή μαργαριτάρια, ή ενδύματα πολυτελή, αλλά με ότι ταιριάζει στις γυναίκες που λένε ότι σέβονται το Θεό, δηλαδή με καλά έργα» (Α’ Τιμ. 2:8-10). Αν, λοιπόν, απαγορεύει στις γυναίκες εκείνα που είναι απόδειξη πλούτου, πολύ περισσότερο απαγορεύει όσα κινούν την περιέργεια και σκανδαλίζουν.
Πηγαίνεις στον Ναό φόρεσε το Χριστό και όχι το χρυσό. Ντύσου την ελεημοσύνη, τη φιλανθρωπία, τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη.
Όχι κακομοιριασμένα αλλά με λεβεντιά. Διότι πηγαίνεις να συναντήσεις τον Πατέρα σου. Αυτές οι αρετές αξίζουν περισσότερο απ’ όλο το χρυσάφι. Αυτές οι αρετές και την ωραία την κάνουν ωραιότερη και την άσχημη την ομορφαίνουν.
Πολλές φορές η διαγωγή μας, όσο βρισκόμαστε μέσα στο ναό, δεν είναι η πρέπουσα, δεν είναι αυτή που αρμόζει σε άνθρωπο που βρίσκεται μπροστά στο Θεό.
Την θέση του εκάστοτε ψαλμού της στιγμής εκείνης την παίρνει το κουτσομπολιό, το βλέμμα μας από τον Εσταυρωμένο Κύριο που σφαγιάζεται εκείνη τη στιγμή για να τον μεταλάβουμε και να ζήσουμε αιώνια, την παίρνει οποιαδήποτε άσκοπη κίνηση μέσα στο Ναό, με αποτέλεσμα να συμμετέχουμε μηχανικά και όχι με τις αισθήσεις μας. Φτάνει να αναλογιστούμε, ότι πολλές φορές είμαστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι μας και δεν σκεφτόμαστε τίποτα, ενώ την ώρα της Θείας Λατρείας θέλουμε να τα λύσουμε όλα.
Μη αδιαφορείς, μην υποβιβάζεις την ιερή αυτή ουράνια μυσταγωγία, μην συμμετέχεις στους λογισμούς σου. Μην έχεις στο νου σου βιοτικές σκέψεις. Διώξε κάθε γήινο λογισμό και ανέβα νοερά στον ουρανό, κοντά στο θρόνο του Θεού. Πέταξε και εσύ μαζί με τα Σεραφείμ, φτερούγισε μαζί τους, ψάλε τον τρισάγιο ύμνο στην Παναγία Τριάδα και τότε θα νιώσεις πραγματικά την αναζωογόνηση που γίνεται στον εαυτό σου, αλλάζει όλο το είναι σου, μένεις εκστατικός γιατί πολύ απλούστατα εκείνη τη στιγμή γεύεσαι τις ουράνιες δωρεές του Θεού.
Αν, αλήθεια, μας ζητήσει το λόγο ο Θεός για την αδιαφορία ή και την ασέβεια που δείχνουμε στις λατρευτικές συνάξεις, τι θα κάνουμε; την ώρα που Εκείνος μας μιλάει με τον Ευαγγελικό Του Λόγο, εμείς αντί να απορροφήσουμε τα λεγόμενα για να τα κάνουμε πράξη, έχουμε πιάσει κουβέντα με τον διπλανό μας για ανώφελα πράγματα;
Μην το θεωρούμε μικρό παράπτωμα. Για να καταλάβουμε τη βαρύτητά του, σκεφτείτε τι γίνεται στην ανάλογη περίπτωση των ανθρώπων. Ας υποθέσουμε ότι συζητάς μ’ ένα επίσημο πρόσωπο ή μ’ έναν εγκάρδιο φίλο σου. Και ενώ εκείνος σου μιλάει, εσύ γυρίζεις αδιάφορα το κεφάλι σου και αρχίζεις να κουβεντιάζεις με κάποιον άλλο, δεν θα προσβληθεί ο συνομιλητής σου απ’ αυτή την απρέπειά σου; Δεν θα θυμώσει; Δεν θα σου ζητήσει το λόγο; Ο Κύριος τι πρέπει να κάνει με εμάς;
Είναι αδιανόητο να τελείται η θεία Λειτουργία, κι ενώ το βασιλικό τραπέζι είναι ετοιμασμένο, ενώ ο Αμνός του Θεού θυσιάζεται για χάρη μας, ενώ ο ιερέας δέεται για τη σωτηρία μας, εμείς να αδιαφορούμε. Την ώρα που τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ σκεπάζουν τα πρόσωπά τους από δέος και όλες οι ουράνιες δυνάμεις μαζί με τον ιερέα παρακαλούν το Θεό για εμάς, τη στιγμή που κατεβαίνει από τον ουρανό η φωτιά του Αγίου Πνεύματος και το αίμα Του Κυρίου μας αναβλύζει από την άχραντη πλευρά Του και χύνεται μέσα στο Άγιο Ποτήριο, τη στιγμή αυτή άραγε, η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει για την απροσεξία μας;
Ας αναλογιστούμε μπροστά σε Ποιον στεκόμαστε την ώρα τούτη της φρικτής μυσταγωγίας, μαζί με ποιους, με τα Χερουβείμ, με τα Σεραφείμ, με όλες τις Ουράνιες δυνάμεις. Αν αναλογιστούμε μαζί με ποιους συνψάλλουμε και συμπροσευχόμαστε, νομίζω είναι αρκετό για να συνέλθουμε, εμείς οι χοϊκοί να αξιωνόμαστε να υμνούμε τον Κύριο Της Δόξης , μαζί με τους Ασώματους Αγγέλους
Και ενώ βρισκόμαστε μέσα σε αυτή την ουράνια πανδαισία μας τονίζουν οι Άγιοι: σαν έρθει η στιγμή της θείας Κοινωνίας και πρόκειται να πλησιάσεις την αγία Τράπεζα, πίστευε ακλόνητα πως εκεί είναι παρών ο Χριστός, ο Βασιλιάς των όλων. Όταν δεις τον ιερέα να σου προσφέρει το σώμα και το αίμα του Κυρίου, μη νομίσεις ότι ο ιερέας το κάνει αυτό, αλλά πίστευε ότι το χέρι που απλώνεται είναι του Χριστού. Αυτός που λάμπρυνε με την παρουσία Του την τράπεζα του Μυστικού Δείπνου, Αυτός και τώρα προσφέρεται στην Τράπεζα της θείας Λειτουργίας.
Παρατηρεί και εξετάζει του καθενός την προαίρεση, ποιος πλησιάζει με ευλάβεια ταιριαστή στο άγιο Μυστήριο, ποιος με πονηρή συνείδηση, με σκέψεις βρωμερές και ακάθαρτες, με πράξεις μολυσμένες. Αναλογίσου, λοιπόν, κι εσύ ποιο ελάττωμά σου διόρθωσες, ποιαν αρετή κατόρθωσες, ποιαν αμαρτία έσβησες με την εξομολόγηση, σε τι έγινες καλύτερος και αν τηρείς την καθοδήγηση του πνευματικού σου πατρός για να απαλλαγείς από τα πάθη που σε βασανίζουν.
Να προσέρχεστε, λοιπόν, στη θεία Κοινωνία με φόβο και τρόμο, με συνείδηση καθαρή, με νηστεία και προσευχή. Χωρίς να θορυβείτε, χωρίς να ποδοπατάτε και να σπρώχνετε τους διπλανούς σας. Γιατί αυτό εκφράζει ασυνειδησία και αποτελεί τη χειρότερη περιφρόνηση των θείων Μυστηρίων.
Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που μεταλαμβάνεις στη θεία Λειτουργία, σου χαρίζουν την πληρότητα, σε κάνουν να αισθάνεται «συμπολίτης των αγίων και οικείος του Θεού». Προγεύεσαι από τώρα τα αγαθά του ουρανού και οπλίζεσαι με δύναμη να αντιμετωπίσεις κάθε πειρασμό και δυσκολία που ορθώνεται στην πορεία σου, άφοβα και αποφασιστικά. Έτσι, αναχωρείς από το ναό με τη δύναμη ν’ αντιμετωπίσεις σύμφωνα με το θείο θέλημα και με την προοπτική της αιώνιας ζωής τη φθαρτότητα του καθημερινού σου βίου.
Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι έχει αρχίσει να εμφανίζεται ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο της απομάκρυνσης κάποιων πιστών… πριν το δι ευχών, λόγω διαφόρων δραστηριοτήτων.
Οι Άγιοι μας προτρέπουν: ήρθες στην εκκλησία και αξιώθηκες να συναντήσεις το Χριστό; Μη φύγεις, αν δεν τελειώσει η ακολουθία. Αν φύγεις πριν από την απόλυση, είσαι ένοχος όσο κι ένας δραπέτης. Αν αναλογιστείς ότι πηγαίνεις στον κινηματογράφο ή σε κάποιο αγώνα και, αν δεν τελειώσει, δεν φεύγεις άλλα περιμένεις υπομονετικά να δεις το τέλος. Γιατί λοιπόν μπαίνεις στην εκκλησία, στον οίκο του Κυρίου, και γυρίζεις την πλάτη στα άχραντα Μυστήρια; Φοβήσου τουλάχιστον εκείνον που είπε: «Όποιος καταφρονεί το Θεό, θα καταφρονηθεί απ’ Αυτόν» (Πρβλ. Παροιμ. 13:13).
Αναλογίσου τι κάνεις, ενώ ο Χριστός είναι παρών, οι άγγελοι Του παραστέκονται, οι Άγιοι δέονται, οι αδελφοί σου κοινωνούν ακόμα, εσύ τους εγκαταλείπεις και φεύγεις; Ο Χριστός σου προσφέρει την Αγία Σάρκα Του, κι εσύ δεν περιμένεις λίγο, για να Τον ευχαριστήσεις έστω με τα λόγια;
Όταν παρακάθεσαι σε δείπνο, δεν τολμάς να φύγεις, έστω κι αν έχεις χορτάσει, τη στιγμή που οι φίλοι σου κάθονται ακόμα στο τραπέζι. Και τώρα που τελούνται τα φρικτά Μυστήρια του Χριστού, τ’ αφήνεις όλα στη μέση και φεύγεις;
Θέλετε να σας πω τίνος το έργο κάνουν όσοι φεύγουν πριν τελειώσει η θεία Λειτουργία και δεν συμμετέχουν έτσι στις τελευταίες ευχαριστήριες ευχές; Ίσως είναι βαρύ αυτό που πρόκειται να πω, μα το λέει ο Ιερός Χρυσόστομος και πρέπει να το πω. Όταν ο Ιούδας πήρε μέρος στον Μυστικό Δείπνο του Χριστού, ενώ όλοι ήταν καθισμένοι στο τραπέζι, αυτός σηκώθηκε πριν από τους άλλους κι έφυγε. Εκείνον, λοιπόν, τον Ιούδα μιμούνται… Αν δεν έφευγε τότε εκείνος, ίσως… να μην χανόταν, αν δεν ξεχώριζε τον εαυτό του από τους άλλους μαθητές, δεν θα τον έβρισκε μόνο του ο λύκος, για να τον αρπάξει.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι μετά από τη Θεία Λειτουργία αποκτούμε μεγάλη πνευματική ωφέλεια και δύναμη, η παρουσία μας έχει γίνει φοβερή ακόμα και στο διάβολο. Γιατί το Άγιο Σώμα και Αίμα του Κυρίου που κοινωνούμε, ποτίζει την ψυχή μας και της δίνει μεγάλη δύναμη. Όταν το μεταλαβαίνουμε άξια, διώχνει τους δαίμονες μακριά και φέρνει κοντά μας τους αγγέλους και τον Κύριο των αγγέλων. Αυτό το Σώμα και το Αίμα είναι η σωτηρία των ψυχών μας, μ’ αυτό λούζεται η ψυχή, μ’ αυτό στολίζεται. Αυτό το Σώμα και το Αίμα κάνει το νου μας διαυγέστατο και την ψυχή μας πληρέστερη.
Άρα λοιπόν, όπως καταλαβαίνουμε, δεν είναι μόνον να βάζουμε τα δυνατά μας να είμαστε στη Θεία Λειτουργία, αλλά προπαντός να μπορούμε με την ζωή και προετοιμασία μας να κοινωνούμε όσο γίνεται πιο συχνά τα Θεία Μυστήρια, με την ευλογία βέβαια και άδεια του Πνευματικού μας Πατέρα. Μόνον τότε η ζωή μας αποκτά την αληθινή της σημασία και η χριστιανική κλήση μας εκπληρώνεται στην πραγματικότητα. Η ζωή υφαίνεται γύρω από το Άγιο Ποτήριο, ο πολιτισμός έχει για κέντρο του, το Άγιο θυσιαστήριο· αν δεν το κατανοήσουμε αυτό, βιώνουμε έναν τυπικό χριστιανισμό που δεν μας ανακαινίζει ιδιαίτερα εσωτερικά, έστω κι αν δεν στερούμαστε τις θείες δωρεές και ευλογίες, αλλά πρέπει να προσέχουμε και να αγωνιζόμαστε, είναι ανάγκη να βάλουμε καλή πνευματική σειρά και πρόγραμμα ώστε ο κόπος μας να έχει αντίκρισμα και ουράνια ανταμοιβή.
Ας κάνουμε λοιπόν τήν αυτοκριτική μας κι ας τολμήσουμε! Ὁ Κύριός μας Ιησούς Χριστός θέλει αγωνιστές. Κρατήστε γερά μέσα σας την Ορθόδοξη διδασκαλία της πίστεως που παραλάβατε από τους γονείς σας και από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας. Η Εκκλησία μας είναι θεματοφύλακας μιας ανεκτίμητης παράδοσης, αλλά δε λειτουργεί ως μουσειακός συντηρητής του παρελθόντος. Αντιμετωπίζει με άγρυπνη συνείδηση την επικαιρότητα και όπου το κρίνει ωφέλιμο επεμβαίνει σε απάντηση όλων αυτών που θέλουν μια εκκλησία ανενεργή, άκαρπη, για να την χλευάζουν και να ποδοπατούν τις αξίες της, άλλα να την χρησιμοποιούν, όποτε θέλουν για το ίδιον όφελος.
Η Πατρίδα μας είναι η χώρα των μεγάλων αγώνων ποτισμένη με τα δάκρυα και το αίμα των Αγίων μας.
Μην αφήσετε τη χώρα μας να χάσει το χαρακτήρα της και να μετατραπεί σε μάζα ανθρώπων, χωρίς συνείδηση, χωρίς εθνικότητα και ταυτότητα.
Για να μπορούμε να συμμετέχουμε συνειδητά και με όλη μας την καρδιά στη Θεία Λειτουργία, θα πρέπει φυσικά να αγωνιζόμαστε κάθε φορά που βρισκόμαστε μέσα στο ναό, για να φέρει όμως καρπούς αυτό, χρειάζεται να μελετούμε το Μυστήριο. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι κατά την τέλεση οποιασδήποτε Ακολουθίας, και κατεξοχήν της θείας Λειτουργίας, κάθε λατρευτική πράξη, κάθε κίνηση έχει τη σημασία της.
Αγαπητά μας παιδιά, πρέπει να εμπιστευθείτε ξανά της Εκκλησία που είναι ο τόπος καταγωγής σας , να βρείτε το νόημα και τις απαντήσεις που ζητάτε μέσα σ’ αυτήν και όχι από εξωγενείς παράγοντες που προσπαθούν σκόπιμα να την υποβιβάσουν και να στρέψουν το ενδιαφέρον σας σε παρακινδυνευμένες καταστάσεις.
Είναι επιτακτική ανάγκη οι νέοι μας να απεξαρτηθούν από ουσίες και τεχνολογικές ομηρίες που τους έχουν αλλοιώσει την προσωπικότητα, να απαιτήσουν να ξαναπάρουν πίσω την σκέψη τους, την ζωή τους και την ψυχή τους, από όλους αυτούς τους νεωτεριστές άθεους μηδενιστές που συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια την έχουν αιχμαλωτίσει και την έχουν υποβιβάσει.
Για να μπορέσουν να φτιάξουν το μέλλον, χωρίς τις κακοήθειες της αθεΐας, αλλά με την Χάρη και την Δόξα του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.